Het vertrouwen in de overheid is de afgelopen jaren onder druk komen te staan, onder meer door de kinderopvangtoeslagaffaire. Het demissionair kabinet wil hier verandering in brengen. Iedereen in Nederland moet kunnen rekenen op een overheid die dienstbaar is en oog heeft voor de menselijke maat. Het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb moet hieraan bijdragen.
Met het wetsvoorstel, dat op 4 april 2024 als consultatie bekend is gemaakt, wordt de Algemene wet bestuursrecht (Awb) op verschillende onderdelen aangepast. Daarmee beoogt de nieuwe wet de dienstverlening door de overheid te verbeteren en het maatwerk en de menselijke maat in het bestuursrecht te versterken. Ook wil het voorstel laagdrempelige geschilbeslechting bevorderen. Wat verandert er zoal?
Dienstbaarheidsbeginsel
Er komt een nieuw beginsel in de wet dat het bestuur verplicht bij de uitoefening van zijn taken de burger centraal te stellen: het dienstbaarheidsbeginsel. Voor bestuursorganen betekent dit beginsel bijvoorbeeld dat bepaalde informatie voor burgers goed beschikbaar is en dat bestuursorganen bereikbaar zijn. Ook moeten bestuursorganen op basis van dit beginsel bij contacten met burgers rekening houden met de kennis en kunde van de betrokkenen. Verder worden bestuursorganen met het wetsvoorstel verplicht in een besluit te vermelden hoe burgers in contact kunnen komen met de behandelend ambtenaren. Bij een bezwaarschrift moet eerst worden overlegd met de bezwaarmaker en bij een te laat ingediend bezwaarschrift moet worden besproken of er redenen zijn om die termijnoverschrijding toch te accepteren. Dit laatste moet ook onnodige juridische procedures voorkomen.
Evenredigheidsbeginsel
Een andere wijziging is een verruiming van de werking van het evenredigheidsbeginsel. Er komt meer ruimte om een wet of regel buiten toepassing te laten als mensen onevenredig hard getroffen worden door strikte toepassing van die regel, als het doel daarvan ook op een andere manier kan worden bereikt.
Fouten en termijnen
Verder maakt het wetsvoorstel het makkelijker om eenvoudig op te lossen fouten in een besluit te herstellen, zoals administratieve omissies of schrijffouten. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen in de rechtspraak. Ook komt er meer ruimte om ook bij termijnoverschrijding toch een bezwaarschrift in te kunnen dienen, bijvoorbeeld in geval van bijzondere of persoonlijke omstandigheden. Hierdoor is er meer maatwerk mogelijk.
Coulanter
Daarnaast moeten bestuursorganen bij financiële beslissingen die rechtstreekse gevolgen hebben voor de bestedingsruimte van betrokkenen contact met hen opnemen. Ook moet coulanter worden omgesprongen met termijnen en betalingsregelingen. Tot slot krijgt de bestuursrechter de bevoegdheid om – meer dan nu mogelijk is – betrokkenen de mogelijkheid te geven om een beroepsgrond tijdens de procedure verder te onderbouwen.
Reacties
Tot 31 juli 2024 kan op het wetsvoorstel worden gereageerd. Daarna wordt het – met eventuele aanpassingen – aan de Afdeling advisering van de Raad van State aangeboden, waarna het naar de Tweede Kamer gaat.