Wie in de gemeenteraad zit, moet ook in die gemeente wonen. Dit lid woonde er niet toen hij een waarschuwing kreeg van de burgemeester maar wel toen de raad daar een besluit over nam.
Een man zit al langer in de gemeenteraad van een grote stad en blijft dat ook na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022. Omdat de burgemeester signalen heeft dat de man niet meer in de gemeente woont, spreekt hij hem, in zijn hoedanigheid van voorzitter van de raad, daarop aan. De man woont niet op het adres waarop hij volgens de basisregistratie personen is ingeschreven (daar woont zijn dochter) en geeft toe dat hij sinds twee weken elders woont. Een makelaar is bezig een huurappartement in de gemeente te zoeken waar hij raadslid is. Op dat moment voldeed hij niet aan de vereisten voor het lidmaatschap van de raad: in de Gemeentewet staat dat iemand ingezetene van diezelfde gemeente moet zijn. De burgemeester geeft de man een schriftelijke waarschuwing, zoals de Kieswet voorschrijft.
Besluit
De gemeenteraad stelt ruim een week later vast dat de man niet voldoet aan het vereiste voor het lidmaatschap. Maar op het moment dat de raad dit besluit nam, woonde de man wel weer in de gemeente en voldeed dus wel aan de regels. Tegen het besluit van de raad gaat hij in beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Evenredigheidsbeginsel
De man stelt dat de gemeenteraad had moeten kijken naar de situatie zoals die op het moment van het raadsbesluit feitelijk was. Maar bepalend in deze procedure is het moment van de waarschuwing, oordeelt de Afdeling, en toen voldeed de man niet aan de vereisten. Dit is ook niet in strijd met het evenredigheidsbeginsel, zoals de man aanvoert. Dan zou het evenredigheidsbeginsel in strijd met de letterlijke tekst van de Kieswet en de Gemeentewet worden toegepast. Dit kan alleen bij bijzondere omstandigheden waaraan de wetgever bij het opstellen van de regels niet heeft gedacht, en dat is hier niet het geval. De Kieswet laat de raad geen ruimte voor het toepassen van een minder ingrijpende maatregel: de raad had niet tot een andere beslissing kunnen komen.
Gelijkheidsbeginsel
Ook vindt de man dat het gelijkheidsbeginsel niet wordt toegepast. Een wethouder van die gemeente bleef gedurende een jaar in Amsterdam wonen en verblijft nu bij een hospita. Er wordt dus met twee maten gemeten. Maar de regels zijn toch anders, stelt de Afdeling: in de Gemeentewet staat dat de vereisten voor het lidmaatschap van de raad ook gelden voor wethouders, maar er staat ook dat de raad voor wethouders voor één jaar ontheffing kan verlenen van het vereiste van ingezetenschap. Die ontheffing kan in bijzondere gevallen, telkens met maximaal een jaar, worden verlengd. Voor raadsleden geldt die ontheffing niet. Met ingang van de datum van de uitspraak van de Afdeling is de man geen lid meer van de raad.