Met de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie is er een betere balans gekomen tussen de belangen van ondernemers en schuldeisers. Ondernemers hebben baat bij een eenvoudige beëindiging van hun bedrijf (door turboliquidatie) en schuldeisers bij een transparante procedure, om te voorkomen dat zij daarbij onrechtmatig worden benadeeld. De wet kan (herhaald) misbruik van turboliquidatie echter niet goed voorkomen. Dit blijkt uit een onderzoek van het WODC.
Bij turboliquidatie kan een lege rechtspersoon (denk aan een bv of stichting), waarin niets van waarde meer aanwezig is en die geen baten heeft, op eigen initiatief worden beëindigd. Dat kan zelfs als er nog schulden zijn. Wanneer een besluit tot ontbinding wordt genomen, houdt de rechtspersoon direct op te bestaan. Bij een turboliquidatie verloopt de bedrijfsbeëindiging dus betrekkelijk snel, eenvoudig en goedkoop.
Misbruik
Een nadeel is dat een turboliquidatie ruimte laat voor misbruik en fraude. Individuen met kwade bedoelingen kunnen een rechtspersoon doelbewust grote schulden laten maken, onrechtmatige declaraties innen of onterecht aanspraak maken op subsidie of een voorlopige belastingteruggave. Komen Justitie of de Belastingdienst daar achter, dan kan de rechtspersoon snel worden beëindigd via een turboliquidatie. De Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie zou dit misbruik moeten tegengaan door extra verplichtingen op te leggen aan de bestuurders van een rechtspersoon. Die moeten financiële gegevens openbaar maken en uitleggen waarom ze kozen voor de turboliquidatie en hoe deze plaatsvond. Dit moest een schuldeiser meer inzicht geven in de gang van zaken, waardoor hij beter kan beoordelen of het mogelijk of zinvol is om naar de rechter te gaan om alsnog een vordering betaald te krijgen.
Grotere transparantie
De Tijdelijke wet is op 15 november 2023 ingevoerd en loopt twee jaar. De wet geldt alleen voor rechtspersonen en niet voor eenmanszaken, zzp’ers en maatschappen. Nu is onderzocht of een verlenging of permanente invoering van de wet wenselijk is. Wat blijkt? Naleving van de verantwoordingsverplichting (financiële verantwoording afleggen) en de mededelingsverplichting (onbetaald gebleven schuldeisers schriftelijk informeren over de deponering van stukken bij het handelsregister) draagt bij aan grotere transparantie en een betere rechtsbescherming van schuldeisers. Echter, de controle en handhaving laten te wensen over, waardoor het beoogde effect nog niet volledig wordt behaald. Ook sancties werken nog niet goed bij weinig controle en zichtbare handhaving. Sancties voor niet-naleving van de verantwoordingsplicht (wat strafbaar is) en een civielrechtelijk bestuursverbod zijn nog niet opgelegd, omdat de wet nog niet lang van kracht is.
Effectieve controle
De onderzoekers stellen dat er moet worden ingezet op effectieve controle van en handhaving op naleving van de Tijdelijke wet. Verder moet de bewijspositie van schuldeisers bij niet-naleving van verplichtingen rondom transparantie worden versterkt en zouden schuldeisers onregelmatigheden, misbruik of fraude rond turboliquidatie bij een centraal meldpunt moeten kunnen melden.
Evaluatie Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie