Twee partijen sluiten een overeenkomst. De verkoper, een leverancier van diervoedergrondstoffen, stelt de algemene voorwaarden niet ‘ter hand’, zoals wettelijk voorgeschreven. Gelden ze dan toch? Die vraag stond centraal in een zaak waarover de Hoge Raad uiteindelijk besliste.
Als een ondernemer algemene voorwaarden hanteert, gelden daarvoor wel enkele spelregels. Zo moeten deze algemene voorwaarden van toepassing worden verklaard op de overeenkomst, en ze moeten ‘ter hand zijn gesteld’. Dat laatste leek een probleem voor de leverancier van diervoedergrondstoffen. In zes jaar tijd sloot hij met een veevoercoöperatie 93 koopovereenkomsten voor de levering van bulkgoederen. Nadien zijn er nog twee koopovereenkomsten gesloten. De verkoper verklaart de algemene voorwaarden (AV) van toepassing op deze overeenkomsten, die de koper op verzoek kan ontvangen. In de AV staat dat bij een eventueel geschil een arbiter wordt ingeschakeld, niet de rechtbank.
Ter hand gesteld
De coöperatie vindt de laatst geleverde bulkgoederen van slechte kwaliteit en dagvaardt de leverancier voor de rechtbank. Die vindt dat de rechtbank onbevoegd is: gezien het arbitraal beding moet er arbitrage plaatsvinden. In hoger beroep is het hof Arnhem-Leeuwarden het daarmee eens. Tegen dat oordeel gaat de coöperatie in cassatie bij de Hoge Raad: de leverancier heeft immers, voor of bij het sluiten van de koopovereenkomsten, de AV niet aan de veevoercoöperatie ‘ter hand gesteld’. Dat moet, willen de AV geldig zijn, wel op grond van het Burgerlijk Wetboek. In beginsel gelden de AV dan niet, en het arbitraal beding in de AV evenmin.
Kennis
Toch is het hier anders, oordelen zowel het gerechtshof als de Hoge Raad. De directeur van de veevoercoöperatie heeft tien jaar geleden een cursus gevolgd, waarin de AV en de arbitrageclausule uitgebreid aan de orde kwamen. De directeur was dus, toen de overeenkomsten werden gesloten, al bekend met de inhoud van de AV, en anders mag die bekendheid worden verwacht. De kennis van de directeur kan aan de coöperatie worden toegerekend.
Stilzwijgende aanvaarding
De Hoge Raad wijst erop dat beide partijen een langdurige handelsrelatie hebben. Er zijn tal van koopovereenkomsten gesloten, waarbij de leverancier steeds deze AV vermeldde en van toepassing verklaarde. Dat gold ook voor de laatste twee koopovereenkomsten, hoewel die niet ‘ter hand’ zijn gesteld. De coöperatie heeft er geen bezwaar tegen gemaakt dat de AV ter sprake kwamen en heeft deze daarmee (stilzwijgend) aanvaard.
Bekendheidsuitzondering
De coöperatie kan de algemene voorwaarden niet vernietigen, nu zij ten tijde van het sluiten van de overeenkomst met dat beding bekend was of geacht kon worden daarmee bekend te zijn. Dat is de ‘bekendheidsuitzondering’. Het is niet van belang of de coöperatie bekend is geraakt met de AV door de leverancier zelf of op een andere manier. De AV en het arbitraal beding gelden gewoon.